De één vliegt duizenden kilometers terwijl de ander meer rent dan vliegt. Weer een ander was bijna uitgestorven – en wordt nog steeds met uitsterven bedreigd. Wat deze vogels met elkaar gemeen hebben: gigantisch grote vleugels. Per soort staat één vogel in deze top tien van vogels met de grootste spanwijdte. Die soort vertegenwoordigt daarmee dus zijn, vaak ook enorm gevleugelde, broers en zussen. Maar heeft zelf een nét wat grotere spanwijdte.
1. Grote albatros – 3,7 m
De grote albatros of reuzenalbatros heeft een gigantische spanwijdte tot maar liefst 3,7 m. Vliegen kost deze majestueuze vlieger nauwelijks energie. Dankzij een speciale techniek zweeft hij als een zweefvliegtuig op de wind zonder zijn vleugels ook maar te bewegen. Vliegtuigbouwkundigen analyseerden zijn energiezuinige vliegtechniek, en publiceerden erover in het wetenschappelijke tijdschrift Plos ONE.
In slechts 46 dagen vliegt deze oceaanreiziger de wereld rond. Daarbij bereikt hij een snelheid van wel 127 km per uur, tot zo’n 8 uur lang. Aan land komt hij alleen om te broeden. Én om met zijn indrukwekkende vleugels al dansende een vrouwtje te schaken. Tsja, als je dan toch zulke imposante vleugels hebt…
Status: kwetsbaar (20.100), zie hier zijn leefgebied
De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De spanwijdte van de grote albatros verhoudingsgewijs, ten opzichte van een mens. Video: Lindblad Expeditions – National Geographic
2. Kroeskoppelikaan – 3,5 m
De vogel met de op één na grootste vleugels is de kroeskoppelikaan, met een spanwijdte tot wel 3,5 m. Daarmee is hij de grootste zoetwatervogel ter wereld – en met 15 kg ook een van de zwaarste vliegende vogels. Zwemmen en vliegen kan de kroeskoppelikaan prima, een lange afstandsvlieger is hij (meestal) niet.
De grootste Europese kolonie kroeskoppelikanen leeft bij Griekenland, bij het Kleine Prespameer. Natuurfotograaf Artur Rydzewski maakte er in 2018 deze prachtige fotoreportage. In 2022 werd de Europese populatie kroeskoppelikanen gehalveerd door de vogelgriep. In Griekenland werden toen 1.642 vogels geteld, een flinke afname ten opzichte van 2021 toen er nog 3.359 kroeskoppelikanen werden geteld.
Status: bijna bedreigd (11.400-13.400), zie hier zijn leefgebied
Lees ook:
Keert de kroeskoppelikaan terug in Nederland?
3. Andescondor – 3,2 m
Op plek drie de eerste roofvogel in deze top tien, met een spanwijdte van 3,2 m. Ook deze vogel is met ruim 15 kg een zwaargewicht, maar hij kan uitstekend vliegen. Hij leeft dan ook in gebieden waar hij verzekerd is van een stevige wind: in de bergen, bij oceanen en zelfs in woestijnen met thermische luchtstromen.
De Andescondor excelleert in zweven: slechts 1% van zijn totale vliegtijd klappert deze ‘king of the sky’ met zijn vleugels. De eerste vlucht van een jonge Andescondor heeft wat voeten in de aarde – om precies te zijn wat zetjes van pa en ma.
Status: bijna bedreigd (6.700), zie hier zijn leefgebied
De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Voor een allereerste vlucht heeft een jonge Andescondor wat aanmoediging nodig… Video: BBC One / Earthflight
4. Monniksgier – 3,1 m
Op plek vier de monniksgier, met een spanwijdte tot zo’n 3,1 m. Zijn naam dankt deze vogel aan zijn rechtopstaande nekveren die doen denken aan de kap van een monnik. Hij kan op enorme hoogte – tot wel 6.970 m – vliegen. Deze hoogvlieger kan namelijk dankzij een specifiek soort hemoglobine in zijn bloed ook op grote hoogte zuurstof opnemen.
Qua aantallen ging het in rap tempo bergafwaarts met deze vogel. Dankzij een European Species Action Plan neemt hij in Europa weer in aantal toe. Sporadisch wordt er een monniksgier gesignaleerd in Nederland.
Status: bijna bedreigd (16.800-22.800), zie hier zijn leefgebied
5. Trompetzwaan – 3 m
Deze zwaan met zwarte poten en dito snavel heeft de grootste vleugelwijdte van alle zwanen. Zijn naam dankt hij aan zijn trompetgeschal. Vroeger werd er massaal op deze majestueuze vogel gejaagd vanwege zijn eieren, veren en vlees. Met een gewicht van gemiddeld 13 kg (een mannetje) heeft een trompetzwaan een ‘startbaan’ van zo’n 100 m nodig om te kunnen opvliegen.
Rond 1930 leek deze vogel vrijwel uitgestorven, totdat er bij de Copper River in Alaska een populatie van honderden vogels werd ontdekt. Dankzij beschermende maatregelen ging het beter met deze soort, het aantal wordt nu geschat op zo’n 50.000 vogels.
Status: niet bedreigd (50.000), zie hier zijn leefgebied
6. Afrikaanse maraboe – 2,9 m
Deze gigantische ooievaar wordt ook wel ‘begrafenisondernemer’ en ‘lelijkste vogel ter wereld’ genoemd. Dat zit ‘m in zijn vrijwel kale, zwart-oudroze gevlekte kop en zijn met poep bedekte poten. Maar schoonheid is vrij subjectief en vliegen kan de Afrikaanse maraboe als de beste.
Hij weegt namelijk maar zo’n 9 kg, en zijn vleugels hebben een spanwijdte van bijna 3 meter. Deze ooievaar vliegt overigens zoals een reiger, met zijn hals ingetrokken – waarschijnlijk vanwege zijn zware snavel. Op deze video zie je hoe hij samenleeft met de plaatselijke Oegandese bevolking.
De status van de Amerikaanse maraboe is ‘niet bedreigd’. In West-Afrika is het aantal echter enorm afgenomen en is actie nodig om ‘m te beschermen, aldus wetenschappers eind 2022 in het African Journal of Ecology.
Status: niet bedreigd, zie hier zijn leefgebied
7. Koritrap – 2,7 m
Op plek zeven de koritrap, de grootste der trappen, met een spanwijdte tot zo’n 2,7 m. Hij leeft in de graslanden van Afrika en vliegt eigenlijk nauwelijks. Een mannetje koritrap kan dan ook ruim 19 kg wegen, nogal een gewicht om mee te tornen in de lucht.
Bij gevaar zet een koritrap het meestal op een rennen. Er lift vaak een bijeneter mee op de rug van de koritrap – die plukt dankbaar insecten uit de lucht die opvliegen als de koritrap door het gras loopt.
Status: bijna bedreigd, zie hier zijn leefgebied
8. Wigstaartarend – 2,5 m
Op plek acht weer een roofvogel: de Australische wigstaartarend. Ondanks zijn enorme vleugelspan tot zo’n 2,5 m weegt deze arend slechts 5 kg. Het vrouwtje is groter en zwaarder dan het mannetje. De nesten van deze monogame vogels – in (hoge) bomen – zijn gigantisch: ze hebben een diameter tot wel 1,8 m en een gewicht van 400 kg.
De wigstaartarend eet vooral aas zoals aangereden dieren, maar kan vanaf grote hoogte ook levende prooien vangen. Hij staat bekend om zijn territoriale gedrag, waarbij soms ook drones en paragliders het moeten ontgelden.
Status: niet bedreigd, zie hier zijn leefgebied
9. Trompetkraanvogel – 2,3 m
Nog een ’trompettist’ met enorme vleugels in deze top tien: de trompetkraanvogel. Het scheelde weinig of deze vogel was uitgestorven. Ooit waren er, mede vanwege de jacht, nog slechts 14 trompetkraanvogels – één broedpopulatie. Ook nu wordt de vogel nog steeds bedreigd, maar dankzij enorme inspanningen toen werd deze soort wel behouden.
Zo sliep de Canadese ornitholoog George Archibald in 1982 maandenlang in een kooi met een vrouwtje trompetkraanvogel – en verleidde haar met ’trompetkraanvogeldansjes’ om eieren te leggen. In latere projecten werden eieren uitgebroed in laboratoria, en werden de jonge vogels door handpoppen grootgebracht om zo ‘human imprint’ te voorkomen. Ook verkleedden piloten zich als trompetkraanvogel om de 90 dagen oude vogels letterlijk op trektocht te nemen naar nieuwe broedplekken.
Status: bedreigd (50 – 249), zie hier zijn leefgebied
10. Goliathreiger – 2,2 m
’s Werelds grootste reiger is de hekkensluiter van deze top 10. De goliathreiger wordt ook wel reuzenreiger genoemd – rechtop is hij zowat zo groot als een volwassen mens. De spanwijdte van zijn vleugels is ruim 2,2 m.
Deze Afrikaanse reiger met de mooie kastanjebruine hals is vooral ’s nachts actief. Hij jaagt dan met enorm veel geduld, en spietst met zijn scherpe snavel met dodelijke precisie vissen en andere prooien. Vliegen doet hij vrij langzaam met zijn poten languit gestrekt, en zijn nek in de voor reigers kenmerkende S-vorm.
Status: niet bedreigd (6.700 – 67.000), zie hier zijn leefgebied
Meer lezen
- De reuzenalbatros in 5 weetjes
- Over de zeldzame trompetkraanvogel werd een indrukwekkende documentaire gemaakt: ‘Journey of the whooping crane‘. Hier zie je de trailer
- Dit zijn de 10 oudste dieren van de wereld
- Deze mannetjesdieren zijn – net als de reuzenalbatros – ware casanova’s
Tekst: Marloes Blom
Foto bovenaan: Getty Images
Bronnen: o.a. Birds of the World, iNaturalist, PNAS
