De koolmees is de grootste en meest algemene mees in onze tuin. Maar kun je eigenlijk het verschil tussen de man-vrouw zien? En hoe groot moet het gat van de nestkast zijn? En wist je dat een koolmees wel 15 eieren kan leggen? Vijf leuke weetjes over de koolmees.
Verschil man-vrouw koolmees
De mannetjes en vrouwtjes zijn vrij simpel uit elkaar te houden: het mannetje heeft een gitzwarte brede buikstreep die ook wel stropdas wordt genoemd. Het vrouwtje juist een smalle, soms onderbroken donkerbruine buikstreep, met een wat valere gele buik. De breedte van de stropdas en de intensiteit van het geel bij het mannetje bepaald hoe succesvol hij zal zijn in het leven.
Hoe geler de koolmees, hoe beter
Vrouwelijke koolmezen verkiezen mannen op hun kleur en breedte van de stropdas. Haar voorkeur gaat uit naar een fellere kleur geel. Des te geler, des te beter. De gele kleur bij het mannetje wordt bepaald door de kwaliteit en de hoeveelheid voedsel. En dat vertaalt het vrouwtje naar een betere oudervogel. Vervolgens kijkt ze naar de breedte van zijn zwarte ‘stropdas’, ook die bepaalt haar keuze. Maar de man is pas écht binnen als hij ook nog eens heel laag kan zingen! Lage noten zijn hét summum voor vrouwtjes. Zingt de buurman een toontje lager, dan wordt hij waarschijnlijk de vader van haar jongen. Een mannelijke koolmees is dan ook extra alert en bewaakt het vrouwtje zorgvuldig.
Mezenkast maken
Wil je een zelf een nestkast voor de koolmees maken, houdt dan een binnenmaat aan van 12 x 12 x 25 cm. Voor de vliegopening kun j de omtrek van een muntstuk van 2 euro hanteren. Beste plek om hem op te hangen is met de ingang richting het noordoosten.
Nestkom met haren
Een koolmees legt tussen de 7 en 15 eieren die vanaf half april worden uitgebroed in een nestje van mos, veren en haren. In de nestkast in onze tuin troffen we vooral heel veel konijnenharen in de nestkast, afkomstig van ons zwaar ruiende konijn Vlekkie, die eveneens in de tuin zijn onderkomen heeft. Na twaalf tot dertien dagen komen de jongen uit het ei. Ze worden door beide ouders gevoerd. Na circa drie weken vliegen ze uit. Het familiegroepje blijft dan nog een tijdje bij elkaar totdat ze voor zichzelf kunnen zorgen.
Bijzondere nestplekken voor mezen
De koolmees is een holenbroeder, die graag gebruik maakt van nestkasten. Daarnaast broeden ze graag in holen zoals van verlaten spechtennesten, maar ook in gaten in schuren. Soms gebruiken ze wel hele aparte holletjes op aparte plekken, zoals lantaarnpalen of al dan niet verlaten brievenbussen, oude waterpompen en palen van verkeersborden. Koolmezen houden hun eigen nest goed schoon. De ontlasting van hun jongen stoppen ze in een soort ‘poepzakje’. Dat dumpen ze ver weg van het nest, net zoals de eierschalen. Zo maken ze het roofdieren moeilijker om het nest te vinden.
Wist je dat…
- een koolmees gemiddeld tien jaar oud wordt, maar de oudste ooit een leeftijd van 22 jaar heeft bereikt?
- er maar liefst negen soorten mezen voorkomen in Nederland en België?
- de zang van de koolmees klinkt als een fietspomp? Luister hier naar de podcast over de koolmees:
Meer weten over tuinvogels, dan is het Roots boek Vogels in onze tuin misschien iets voor jou? Inmiddels de tweede druk!
Of het Roots Vogelmagazine, boordevol informatieve artikelen om ze te herkennen en tips waar je ze kunt zien.
Foto bovenaan: Getty Images
