Shinrin-yoku is een Japanse term die je kunt vertalen als: bosbaden. Volgens onderzoeker Qing Li, wereldwijd dé expert op het gebied van bosgeneeskunde, heeft geen ander medicijn zo’n direct effect op je gezondheid dan een wandeling in een schitterend bos. Roots sprak met hem, uiteraard in een bos.
“De kunst van bosbaden is de kunst van verbinding maken met de natuur via je zintuigen”, vertelt Qing Li in het Amsterdamse Bos. Li is expert op het gebied van bosgeneeskunde en doet al zo’n twintig jaar wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van bossen op mensen.
Hij is vicevoorzitter van de Internationale Vereniging voor Natuur- en Bosgeneeskunde én als immunoloog is hij verbonden aan de Nippon Medical School in zijn woonplaats Tokio. Ook schreef hij het boek Shinrin-yoku, de kunst en wetenschap van het bosbaden. “In het boek leg ik uit hoe bomen je kunnen helpen gezond te blijven en hoe ze je humeur verbeteren.”
Bewezen: boslucht is gezond
In het Japans betekent shinrin ‘bos’ en yoku ‘bad’. “Je wandelt door het bos en neemt zo figuurlijk een bosbad, je dompelt je onder in de atmosfeer van het bos door alle vijf je zintuigen open te stellen”, legt Li uit. “Het is dus wat anders dan een gewone boswandeling, joggen of een andere vorm van lichaamsbeweging. Je wandelt heel langzaam – zo’n twee kilometer per uur – en intuïtief door het bos. En dan laat je het bos binnen door je oren, ogen, neus, mond, handen en voeten. Zie shinrin-yoku als een brug tussen de natuur en jezelf.”
Li doet voor hoe dat werkt. “Belangrijk is dat je de telefoon of camera thuis laat. Het is de bedoeling dat je rustig en doelloos wandelt.” Voor hij gaat wandelen legt Li even zijn handen op een boom en ademt een paar keer diep in en uit. “Het zuurstofgehalte van boslucht is niet alleen hoger, het zit ook vol fytonciden (ook wel phytonciden genoemd, red).” Bomen scheiden deze stof af om zichzelf te beschermen tegen bijvoorbeeld schimmels en insecten. Het zijn vooral de groenblijvende bomen zoals sparren, dennen en coniferen die fytoncide produceren. Li onderzocht welke invloed de boslucht had op mensen. “Mensen gingen beter slapen, het gehalte aan stresshormonen nam af en mensen voelden zich na blootstelling aan fytociden minder gespannen, boos en moe. Andere onderzoeken tonen aan dat het je bloedruk en hartslag verlaagt.”
Rustgevende boompatronen
Li schrijft in zijn boek dat hij geen dichter is, maar wetenschapper. Hij bedoelt daarmee dat hij geen dromer is, maar graag de feiten onderzoekt achter het gevoel dat een boswandeling gezond is. Zo kijkt hij ook naar shinrin-yoku.
“Ik beschouw het niet als een vaag idee, een hype of iets commercieels. In 2004 is voor het eerst wetenschappelijk bewijs geleverd dat bosbaden goed is voor je gezondheid.” Alleen al het kijken naar groen is beter dan het kijken naar de skyline van een stad. En ook de patronen die zichtbaar zijn in een boomblad of boomkroon zijn rustgevend. Li: “Fractals noemen we dat. Dat zijn natuurlijke vertakkingen die een patroon vormen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het kijken naar deze natuurpatronen stress tot 60 procent kan verminderen.”
In 1982 is in Japan een nationaal gezondheidsprogramma voor bosbaden geïntroduceerd. Het Akasawabos, een van de mooiste bossen van Japan, vormde de basis voor shinrin-yoku. De term werd bedacht door de directeur-generaal van het Agentschap voor Landbouw, Bosbeheer en Visserij van Japan. Het idee was dat natuur mensen kon gezond kon maken. In 2004 richtte Li een studiegroep voor Bostherapie op om wetenschappelijk om te onderzoeken of en hoe gezond bosbaden is. In 2006 werd het eerste bostherapiecentrum geopend. Tegenwoordig zijn er ruim zestig van deze centra. Jaarlijks nemen in Japan tussen de 2,5 en 5 miljoen mensen een bosbad.
Als de winterkou is verdwenen en de kersenbomen volop in bloei staan, wordt in Japan het kersenbloesemfeest gehouden. Het feest (Hanami genoemd, wat kijken naar bloemen betekent) is een ode aan het voorjaar en symboliseert een nieuw begin. De traditie is al eeuwenoud en het weerspiegelt de band van de Japanners met de natuur.
Foto: Elly Riemens
Bosbad in stadspark
Li woont in Tokyo, een stad met meer dan 37 miljoen inwoners. En de Verenigde Naties meldt in het World Cities Report 2022 dat in 2025 naar schatting 58,3 procent van de mensen op aarde in verstedelijkt gebied woont. En dat aantal groeit naar schatting verder. Li beaamt: “De mens is een stedelijke soort geworden. En ook een binnenblijfsoort. Europeanen zitten 90 procent van de tijd binnen, vaak turend op beeldschermen. Dat levert technostress op in de vorm van verkrampte spieren, vermoeidheid, frustratie, slapeloosheid, enzovoort. Het goede nieuws: een bosbad van twee uur heeft al een positief effect op je gezondheid.”
Maar waar? Wie in de stad woont, heeft meestal geen bos naast de deur. Volgens Li hoeft dat ook niet. Een park kan ook geschikt zijn voor shinrin-yoku. “Er moeten wel bomen zijn, het liefst ook gevarieerd. Shinrin-yoku kun je dus niet beoefenen op de heide of op het strand. In Japan moeten de bossen zelfs aan bepaalde voorwaarden voldoen voordat ze officieel als helend gecertificeerd worden. Denk aan de luchtvochtigheid, zijn er beekjes of vijvers, is het ver weg van verkeerslawaai en zijn er voldoende groenblijvende bomen die fytonciden afgeven.”
Ga tijdens een boswandeling eens rustig zitten en laat alle vogelgeluiden op je inwerken. Hoeveel herken je er? Niet veel? Geeft niets, blijf rustig luisteren. Tip: luister eens naar de maandelijks Roots-podcast Notenkrakers. Daarin hoor je hoe je vogelzang herkent. Hoe meer vogels je herkent, hoe rijker je wandeling wordt.
Sterker afweersysteem
Li legt uit dat bosbaden kunnen helpen het immuunsysteem te versterken. Hij schrijft daarover: “Een van de manieren waarop we de gezondheid van het immuunsysteem testen, is door te kijken naar de activiteiten van zogenoemde natuurlijke killercellen. Deze NK-cellen zijn een type witte bloedcellen die zo worden genoemd omdat ze ongewenste cellen kunnen aanvallen en doden, zoals cellen die geïnfecteerd zijn met een virus, of tumorcellen.”
Dat klinkt alsof een bosbad zelfs een medicijn is tegen ziektes. Li resoluut: “Nee, zover ik nu weet werkt shinrin-yoku preventief. Als je ziek bent of depressief moet je natuurlijk gewoon naar de dokter.” Wat hij wel zegt: “Geen ander medicijn heeft zo’n direct effect op je gezondheid en humeur dan een wandeling in een schitterend bos.”
5 tips voor een bosbad
Qing Li, schrijver van het boek Shinrin-yoku, de kunst en wetenschap van het bosbaden (€ 20,99 uitgeverij Lev.), geeft 5 tips om optimaal van een bosbad te profiteren:
1. Laat je telefoon en camera thuis.
2. Kies een bos of park waar je je prettig voelt en waar ook groenblijvende bomen groeien.
3. Het beste is om circa twee tot vier uur in een bos door te brengen.
4. Wandel langzaam, niet sneller dan 2 km per uur.
5. Rust waar en wanneer je maar wilt.
Foto bovenaan: Bas Meelker
Nieuwste wandelgids van Roots
De nieuwste Roots-wandelgids De mooiste STILTEWANDELINGEN van Nederland (€ 17,99) is genomineerd voor Wandelroute van het Jaar 2025. In die gids staan zestien prachtige wandelroutes door stiltegebieden en stille natuurterreinen, waar de natuur, ontspanning en bezinning centraal staan. Ook vind je meer inspiratie voor rust en bezinning.
