Grensregio’s zijn vaak rijk aan natuur. Grenspark KempenBroek vormt daarop geen uitzondering met iconische soorten zoals edelhert, bever, spiegeldikkopje en boomkikker. Dompel je onder in de weelderige natuur aan de zuidgrens van Nederland.
Hoewel sommige grenzen vanzelfsprekend lijken, zijn ze vaak nog niet eens zo heel oud. België scheidde zich ‘pas’ in 1830 af van het Koninkrijk der Nederlanden. Hoewel de natuur zich niets van grenzen aantrekt, blijken grensregio’s juist toch vaak bijzonder rijk aan natuur. Dat is geen toeval. Grenzen werden doorgaans getrokken op ‘logische’ plekken, langs bijvoorbeeld beken of in een rechte lijn dwars door niemandsland. Dan had ook niemand er last van. En lag zo’n grens er eenmaal, dan gebeurde er in zo’n regio verder niet zoveel.
Zo geschiedde het ook in het huidige Grenspark KempenBroek. Hier werd de grens onder meer dwars door het ooit legendarische Wijffelterbroek getrokken. Tot een eeuw geleden was dit een duizenden hectare groot, haast ondoordringbaar moeras. Nu resteert daar nog slechts 63 hectare van, maar daar komt verandering in.
Unesco Biosfeergebied
Om de versnipperde natuur in de grensregio van Weert, Nederweert, Cranendonck, Bocholt, Bree, Kinrooi en Maaseik een impuls te geven, is een grootschalige samenwerking gestart onder de noemer Grenspark KempenBroek, gelegen op de grenzen van Belgisch en Nederlands Limburg en Noord-Brabant. Afgelopen twintig jaar zijn vele honderden hectares opnieuw ingericht en zijn natuurgebieden op robuuste wijze met elkaar verbonden.
Wereldwijd zijn er 759 Unesco Biosfeergebieden, gelegen in 136 landen. Nederland heeft met de Maasheggen 2 biosfeergebieden. Voor België is het KempenBroek de eerste.
Het grenspark meet een duizelingwekkende 250 km2 en is daarmee een van de grootste natuurgebieden van ons land. Alle inspanningen leidden in 2024 tot een grote internationale erkenning; KempenBroek mag zich Unesco Biosfeergebied noemen. Dat betekent dat natuurbehoud en bescherming van biodiversiteit hand in hand gaan met de duurzame economische en sociale ontwikkeling van een gebied.
Door moerasbossen
Via een vlonder steek je een klein poeltje over, snel gevolgd door kletsnatte moerasbossen. Enkele gallowayrunderen schrikken van de wandelaar en duiken snel het bos in. Je loopt hier om het natte hart van het Belgische natuurreservaat Smeetshof heen. Met iedere stap langs de Veldhouwerbeek wordt het natter. Zo ontdek je onder de elzen watervioliers , die sterk op pinksterbloemen lijken. Een goed teken, want deze plant groeit op plekken waar schoon water uit de bodem komt.
Dat water is afkomstig van de Belgische Kempen, een soort hoogvlakte, en is vele eeuwen onderweg geweest. Dat dit water hier nog altijd opborrelt, heeft ervoor gezorgd dat het KempenBroek nooit helemaal (optimaal) ontgonnen werd. Dat is wel geprobeerd. De kaarsrechte Lozerbroekbeek, exact op de grens gelegen, vormt daarvan een voorbeeld. Via een vlonder steek je de beek en een volgend moerasbos over en beland je aan Nederlandse zijde op de Kettingdijk.
Met het natter worden van het KempenBroek keren ook tal van soorten terug. Het symbool van het KempenBroek is de libel, en op mooie dagen dan ook volop libellen rond. Er zijn nog meer mooiweerliefhebbers: de boomkikker. Ze houden niet van kou, wind of regen, maar bakken het liefst het de gehele dag in de zon. Niet in het water, maar in de braamstruiken. Ze verroeren zich daarbij amper. Pas in de nacht komen ze tot leven en maken dan flink wat kabaal.
Het water doet prachtige dingen met KempenBroek.
Verken zelf Grenspark KempenBroek
In het aprilnummer van Roots vind je de 9 pagina’s tellende reportage (inclusief routekaart en – beschrijving). Wandel je de route liever via met gps of smartphone: download dan de gpx-track.
Meer wandelinspiratie
- Van diergedrag en de sterrenhemel tot boomtakken die de windrichting verraden; als een natuurdetective ziet Tristan Gooley overal tekens en sporen in de natuur die hem de weg wijzen tijdens een wandeling. Aan Roots vertelt de Britse avonturier hoe je de natuur als kompas kunt gebruiken.
- Nog 5 bijzondere wandelroutes door het werelderfgoed van Unesco.
Tekst en foto’s: Bob Luijks
