Dat je bij Winterswijk prachtig kunt wandelen, is vast geen verrassing. Maar de minder bekende beken, zoals de Ratumse Beek en de Willinkbeek, zijn dat wel. Ze meanderen door het landschap, omzoomd door gevarieerde ‘oerbeekbossen’.
Als een landschap in de winter mooi is, dan is het sowieso de moeite waard. En dat geldt zeker voor deze wandeling door het prachtige coulisse- en bekenlandschap aan de noordoostkant van Winterswijk. “Dit landschap is al heel lang geleden gevormd en daarvan kun je de sporen nog steeds zien”, vertelt Jan Stronks. Hij is al decennialang dé expert in deze contreien. Zo is hij ecoloog van beroep en bestuurslid van de Stichting Waardevol Cultuur Landschap Winterswijk.
Tekens uit de ijstijd
“In onze omgeving lag een verhoogd plateau in de voorlaatste ijstijd”, legt Stronks uit. “Het landijs, dat honderden meters dik was, heeft dit plateau afgevlakt. Onder het ijs ontstonden keileemafzettingen boven op de oude aardlagen. Daarnaast vormden zich diepe smeltwatergeulen. Deze geulen zijn later weer opgevuld, vooral met zand. Later, in de laatste ijstijd, zijn dekzandruggen ontstaan. Een andere ontwikkeling was dat het water vanaf het Duits plateau naar beneden stroomde en zo diverse beekdalen heeft uitgesleten. Daarom liggen de Ratumse Beek en Willinkbeek verdiept.”
Oerbomen rond Winterswijk
Leuk aan deze route is dat je behalve veel vogels ook de zeer gevarieerde begroeiing kunt bewonderen. Het woord van de dag wordt ‘fladderiep’, omdat Stronks er een studie van heeft gemaakt en deze bomennaam zo leuk klinkt. Het is een vrij zeldzame soort, vernoemd naar de trosjes bloemen die in het voorjaar in de wind heen en weer slingeren. Zijn andere naam is steeliep, omdat de bloemetjes op steeltjes staan. Het blad is fluwelig en de stam witgeaderd.
Ook de wintereiken zijn het vermelden waard. Stronks: “Eiken groeien al sinds 2.800 tot 800 jaar voor Christus spontaan in deze streek. Ze wortelden als eerste op de zandruggen en later ook elders, bijvoorbeeld langs de beken. Dat geldt ook voor winterlindes en haagbeuken. Pas in de 19e eeuw ging men delen van de heide beplanten met naaldboompercelen om aan de mijnen te leveren.”
De bomen vlak langs de beken zijn echter grotendeels ‘oerbomen’, dus niet door mensen aangeplant. Soms loop je over een leuk smal paadje langs de steile oevers van de Ratumse Beek of de Willinkbeek en struikel je bijna over hun wortels. Onderweg herkennen we ook nog elzen, esdoorns, mispels, kardinaalsmuts, zoete kers, een enkele wilde peer, veel hulst en taxussen ertussen. “Winterswijk is de enige plek in Nederland waar de autochtone ‘wilde’ taxus voorkomt”, aldus de ecoloog.
Stilstand als vooruitgang
Aan dit gebied is de ruilverkaveling grotendeels voorbijgegaan en daardoor is het gelukkig nog kleinschalig. Kleine weides, omzoomd door houtwallen, hier en daar een Achterhoekse boerderij met een houten, ossenbloedrode gevel. Deze landschappelijke schoonheid is vooral te danken aan de eigenaren van de scholtenboerderijen.
Dit zijn grote herenboerderijen, waar veel land met pachtboerderijen bij horen. De scholten zijn (sinds de 13e eeuw) altijd al wat conservatiever geweest en waren zuinig op hun bos, voor de houtteelt en de jacht. Grond verkopen gold zelfs eeuwenlang als vloeken in de kerk. Ze hebben daarom niet zo enthousiast meegedaan aan de ruilverkaveling. En tijdens een wandeling door de ommelanden van Winterswijk, profiteer je daar als wandelaar van.
Wandelen Winterswijk: ervaar het zelf
Beleef zelf het oerlandschap rond Winterwijk met de wandelroute Winterswijk van Roots. Je vindt de complete reportage plus de wandelkaart en de routebeschrijving in het extra dikke winternummer van Roots. Bekijk alvast de route op onze website, daar vind je ook de gps-track van de wandeling.
Meer inspiratie voor wandelroutes
- In het oosten van Nederland, tussen de IJssel en de Duitse grens ligt een mooi stukje Nederland: de Achterhoek. Ga er zelf op uit, wandel door de Achterhoek en ontdek deze mooie streek met al haar natuurschoon. Roots selecteerde 7 mooie natuurwandelingen.
- In De mooiste STILTEWANDELINGEN van Nederland vind je 16 prachtige wandelroutes door stiltegebieden en stille natuurterreinen, waar de natuur, ontspanning en bezinning centraal staan.
- Hoe kun je via een digitale kaart door de natuur struinen? Roots vertelt je alles over wandelen met een gps.
Tekst: Monique van Klaveren Foto’s: Ernst Kremers
