De zandvertuivingen zijn weer terug in Nederland. Op steeds meer plekken in de Nederlandse natuur mag het zand weer stuiven. Dit maakt het landschap dynamischer en geeft bijzondere planten en dieren een kans om terug te keren, zoals de felgekleurde zandhagedis, de zandloopkever en de vurig rode lentevuurspin. Roots zet de tien mooiste zandverstuivingen op een rij.
1. Het Kootwijkerzand
Het Kootwijkerzand is met zijn zandbak van 7 vierkante kilometer de grootste zandverstuiving van West-Europa.
Veel natuurfotografen komen er graag, vanwege de enorme leegte en de afwezigheid van storende bebouwing. Ook stilteliefhebbers komen hier aan hun trekken, midden op het Kootwijkerzand is het (voor Nederlandse begrippen) heel stil. Bijzondere bewoner: de raaf.
Waar: op het westelijke deel van de Veluwe, binnen de veel grotere boswachterij Kootwijk (ca 36 vierkante kilometer) bij Kootwijk. In het gebied staat een uitkijktoren.
2. Loonse en Drunense duinen
De Loonse en Drunense Duinen in Brabant is met zijn circa 3 km2 oppervlakte de op een na grootste zandverstuiving in Nederland. Het wordt ook wel de Brabantse Sahara genoemd. Wat deze zandverstuiving zo bijzonder maakt, zijn de door het zand ingestoven eiken. Sommige eiken zijn wel 800 jaar oud. De levendbarende hagedis en de mierenleeuw komen hier voor.
Waar: ingang vanaf Landgoed Bosch en Duin, Schoorstraat 50, Udenhout.
3. Het Hulshorsterzand
De zandverstuiving op het Hulshorsterzand is tussen 2012 en 2016 flink op de schop gegaan omdat het kale zand dichtgroeide en de heide veranderde in bos. Ongeveer één vierkante kilometer is hersteld en stuift weer. Er scharrelen weer loopkevers en ook de grote oorwurm wordt er weer vaak gezien.
Waar: Parkeerplaats aan de Hierderweg in Hulshorst.
4. De Hoge Veluwe
De zandverstuiving op De Hoge Veluwe is een mozaïek van beweeglijk zand, mos en korstmosbegroeiingen met een pionierkarakter en pioniergraslanden met buntgras. De meest bijzondere bewoner is de lentevuurspin, een uniek diertje dat vrijwel alleen hier voorkomt.
Waar: langs de Wildbaanweg in het nationale park De Hoge Veluwe.
5. Schoorlse Duinen
Het Schoorlse duingebied werd anderhalve eeuw geleden ook wel omschreven als ‘het ellendigst van allemaal. Ongenaakbaar, onbewoonbaar, ontembaar’. Uiteindelijk is het Staatsbosbeheer gelukt het zand hier te temmen door het aanplanten van heel veel helmgras en duizenden ‘zwarte’ dennen: vooral de Corsicaanse en Oostenrijkse den. Felle bosbranden tussen 2009-2011 zorgden voor een nieuwe kans om het zand weer te laten stuiven. Zo vind je er nu onder andere nachtzwaluw, boomleeuwerik, tapuit, zandhagedis.
Waar: de Schoorlse Duinen zijn toegankelijk vanuit Bergen, Schoorl, Groet, Hargen en Camperduin.
6. Rivierduinen in de Millingerwaard
Omdat de Waal vast ligt tussen kribben, verzwelgt zij geen land meer en blijft het zand liggen dat ze op de oever achterlaat. Zo is rond de hele Millingerwaard een hoge, zandige oeverwal ontstaan. De westenwind blaast het zand vanaf het brede strand op tot een duin van bijna 10 meter, inmiddels het hoogste rivierduin in Nederland! Zo keerden in de eerste jaren van natuurontwikkeling al bijna alle stroomdalplanten terug. Nu groeien alleen al op de zandige oeverwal honderden soorten planten.
Waar: ten oosten van Nijmegen.
7. Aekingerzand
Het Nationaal Park Drents-Friese Wold ligt precies op de grens van beide provincies. Het Aekingerzand in het park is een uitgestrekt gebied met zandverstuivingen. Het gebied wordt ook wel de Kale Duinen genoemd.
Waar: Bij Appelscha, Drents-Friese Wold.
8. Wekeromse Zand
Het Wekeromse Zand is het kleinere broertje van het Kootwijkerzand. Het gebied is 5 vierkante kilometer groot, waarvan ca. 1 vierkante kilometer stuifzandgebied is. In het Wekeromse Zand staat een wildobservatiepost, die is vrij toegankelijk. Met een beetje geduld en geluk kun je vanuit de houten post moeflons, reeën, vossen of dassen waarnemen.
Waar: bij Ede.
9. De Soester Duinen
Het gebied de Soesterduinen is onderdeel van de Utrechtse Heuvelrug. De wind heeft het zand in de laatste ijstijd afgezet. De bossen en de heidevelden die ontstonden, zijn in de loop der tijd verdwenen door afplaggen en overbegrazing. Dit 5 vierkante kilometer grote gebied wordt vaak officieel aangeduid als De Lange Duinen en de Korte Duinen. Je vind er jeneverbessen en diverse korstmossen.
Waar: bij Soest.
10. Lutterzand
Het Lutterzand ligt aan de voet van een stuwwal uit de ijstijd. Door het natuurgebied stroomt het kronkelende riviertje De Dinkel dat een flinke geul in het zand heeft uitgesleten. Het mooiste stukje is de Greun’n Stet (Nederlands: Groene Staart). In deze bocht zijn de oevers tot wel 7 meter hoog. De ijsvogel, de oeverzwaluw en de nachtzwaluw kun je hier tegenkomen.
Waar: Langs de Dinkel bij Losser in Twente.
