Noorderlicht fotograferen, zo doe je dat

Een droom van veel natuurfotografen: noorderlicht fotograferen. Velen trekken daarvoor (minstens één keer in hun leven) naar het hoge noorden om daar met een beetje geluk het verschijnsel te zien en vast te leggen.

De laatste jaren wordt het noorderlicht echter ook in Nederland en België waargenomen. In de zomer en de herfst van 2024 kon je zelfs in Zuid Frankrijk genieten van de prachtige kleuren aan de nachtelijke hemel.

Even in het kort, wat is noorderlicht (en zuiderlicht) eigenlijk? Als energie vrijkomt van de zon, de zogenaamde zonnevlammen, wordt deze energie de ruimte in geslingerd. Dat is de zonnewind. De aarde en vele andere planeten hebben een magnetisch veld, dat werkt als een soort schild tegen deze “aanvallen” van zonne-energie. Maar als de zonnewind sterk genoeg is, komt er toch een deel in het magnetisch veld van de aarde terecht. Die energie wordt dan afgebogen naar de noord- en de zuidpool. Op de polen reageren deze elektrisch geladen zonnedeeltjes met gassen die in de atmosfeer van de aarde voorkomen. Deze reactie levert noorderlicht op (en in het zuiden zuiderlicht).

De meeste kans op noorderlicht is er tussen oktober en maart. Hoewel er bijvoorbeeld dit jaar de hele zomer ook noorderlicht was waar te nemen.

Een fraaie voorgrond maakt de noorderlicht-foto extra interessant. Foto: Jonny Verheyden

Bij noorderlicht fotograferen zie je meer dan met het blote oog

Helaas zien onze ogen niet alle kleuren van het noorderlicht even goed. Vooral de rode tinten van het noorderlicht zien we vrij slecht. De camera kan het noorderlicht beter opvangen dan onze eigen ogen. Je zou kunnen zeggen dat de camera het mooier maakt dan het is, maar je kunt ook zeggen dat de camera ons helpt om de volle schoonheid van het spektakel te ervaren aangezien wij zelf niet daartoe in staat zijn.

Noorderlicht in Nederland. Foto: Olaf Oudendijk

Hoe kun je het beste noorderlicht fotograferen? We zetten een aantal tips op een rijtje:

Noorderlicht fotograferen lukt het best als je weinig lichtvervuiling hebt, dus blijf uit de buurt van verbouwing.
Als je een zaklamp mee wilt nemen, kies er dan voor één met rood licht, dat verblindt veel minder dan gewoon licht.
Gebruik een lens met een goede lichtsterkte, hoe lichtsterker hoe beter. Een lens met een lichtsterkte van f/2.8 is een goed uitgangspunt, maar een (dure) lens met een lichtsterkte van bijvoorbeeld f/1.4 is nog beter voor dit soort fotografie.
Oefen vooraf met het fotograferen van sterren of de maan. Dan kun je op het moment suprême beter uit de voeten met je camera.
Om noorderlicht te fotograferen moet je lang belichten. Doe dat niet langer dan 20 seconden omdat anders de sterren geen stipjes meer zijn, maar streepjes.
Gebruik een statief of desnoods een muurtje of boom om op te steunen. Anders kun je niet zulke lange sluitertijden hanteren.
Gebruik een draadontspanner of een afstandsbediening, vanwege de lange sluitertijden.
Zet je beeldstabilisatie uit. Het heeft geen nut op een statief en kost je alleen maar meer stroom. En die stroom heb je hard nodig voor de lange belichtingen.
Schakel ook de flitser uit.
Scherpstellen is vrij lastig in het donker. Je kunt kiezen voor de ‘oneindig’ instelling. Maar het werkt beter als je handmatig (met live view) scherpstelt op een ster of een paar sterren.
Stel de camera in op handmatig. Kies voor de laagste diafragmastand die je hebt (vaak f/2.8), kies een sluitertijd van 15 seconden en zet de ISO op 800. Maak je eerste foto en kijk of er nog iets verbeterd moet worden. Foto te donker? Belicht wat langer, bij voorkeur niet langer dan 20 seconden. Als je camera het aankan: zet de ISO wat hoger. Maak weer een testopname en ga zo door tot je de perfecte belichting hebt.
RAW-bestanden zijn de beste keuze voor noorderlichtfotografie. Dat geeft je de meeste ruimte om de foto’s achteraf bij te werken. Of kies eventueel voor RAW+JPEG, als jouw camera die optie heeft.
Als je toch in JPEG fotografeert zet dan de automatische witbalans uit. De foto’s zien er anders te gelig uit. Kies voor de instelling ‘daglicht’.
Controleer regelmatig tussendoor de belichting van je gemaakte foto’s. Houd er rekening mee dat in het duister een onderbelichte foto er nog wel goed uit kan zien. Later op de computer thuis kan dat dan tegenvallen. Check de belichtingsgegevens in je histogram, pas de helderheid van het beeldschermpje op je camera aan of bekijk de foto in de buurt van een lichtbron.
Als je in het hoge noorden bent, heb je met zeer lage temperaturen te maken. Dat heeft gevolgen voor de duur van je batterij, zorg dus dat je een reservebatterij bij je hebt (op een warm plekje tegen je lichaam). Gebruik eventueel een zonnekap op je camera om de kans op bevriezing van je lens te verkleinen.
Gebruik een app om er zo zeker mogelijk van te zijn waar op enig moment het noorderlicht is te zien. Hello aurora en My aurora forecast tonen uitgebreide voorspellingen, de wolkendekking, de beste plekken en veel uitleg.
Wil je met een telefoon fotograferen, gebruik dan ook bij voorkeur een statief(je). Kies bij Android dan voor de Pro optie. Gebruik een sluitertijd van minstens 10 seconden, stel je ISO in op 1600 (of nog hoger) en stel handmatig scherp op een ster. Gebruik ook je timer, zodat je geen bewegingonscherpte krijgt bij het aanklikken. Bij de Iphone kun je de nachtstand gebruiken en vervolgens de sluitertijd aanpassen. Je kunt dan ook een Apple Watch gebruiken als afstandsbediening. Er bestaan ook apps die speciaal bedoeld zijn voor nachtfotografie zoals NightCap Camera voor de Iphone en ProCamX voor Android.